Польшид амьдардаг Бадрахын Баярсайхан эмч хавдраас хэрхэн хамгаалах талаар өөрийн цахим хуудастаа ийнхүү бичжээ.
Б.Баярсайхан "ХАВДРААС ХАМГААЛАХ ЗАРИМ АРГА
Эрүүл эсэд хүчилтөрөгч 35% дутагдахад тэр эс 48 цагийн дотор хавдрын эс болдог. Хавдрын эс нь хүчилтөрөгчөөр амьсгалдаггүй харин глюкозыг исэлдүүлж тэжээлээ авдаг, хүчилтөрөгчгүй нөхцөлд амьдарч чаддаг эс байдаг. Хавдрын эс нь зөвхөн хүчиллэг орчинд үүсэж амьдардаг ба шүлтлэг орчинд амьдрах чадваргүй. Организмын рН 6.0 болоход организмд сүүний хүчил болон СО2 ихсэж, хавдрын эс олноор үүсэж идэвхждэг. Хавдрын эсийн митохондри нь ажиллагаагүй болсон байдаг. Хавдрын эс уураг, өөх тосоор хооллодоггүй зөвхөн глюкозоор хооллодог. Хавдрын эсийн бодисын солилцоо нь эрүүл эсийнхээс шал өөр байдаг.
Эдгээрийг Германы биохимич Отто Варбург 100-д жилийн өмнө судалгаагаар баталж 1931 оны Нобелын шагнал хүртсэн байдаг.
Үүнээс хойш эрдэмтэд элгэнд үүсдэг кетон нь хавдрыг хооллодоггүй, ямарч витамин хорт хавдрыг тэжээдэггүй гэдгийг баталсан байдаг. Хавдрын эсийн митохондри нь ажиллагаагүй болсон байдгийн улмаас хавдрын эс нь өөртөө энерги үүсгэдэггүй тул хүйтэн эс байдаг.
Өдөр бүр хавдрын эс үүсэж тэднийг томрохоос нь өмнө дархлааны эсүүд очиж устгаж байдаг. Хавдрын эс үүсээд 2 мм хэмжээтэй болоход тэр эс өөртөө судас үүсгэж цаашид өсөж томрох боломжтой болдог. Судас үүсгэсэн тохиолдолд тэр хавдрын эсүүд хурдан томорч хүрээгээ тэлдэг. Ингээд өөрөөсөө сүүний хүчил ялгаруулж эргэн тойрон байгаа эрүүл эсүүдийг хүчиллэг болгож тэндээс глюкоз авч амьдарч эхэлдэг.
Хавдрын эсүүд өөртөө судас үүсгэхийг нь ангиогенез гэж нэрлэдэг ба энэ асуудлыг 1970-1980-д оны үед Америкийн эрдэмтэн, мэс засалч Judah Folkman анх удаа судалж гаргаж тавьсан байдаг. Хавдрын эс өөртөө судас үүсгэх нь тэр эс хурдан томрох нөхцөлийг нь бүрдүүлдэг ба эсрэгээрээ үүнд нь садаа болбол тэр хавдрын эсийн өсөлтийг нь зогсоож болохыг энэ эрдэмтэн анх удаа баталсан байна. Үүнээс үүдэж зарим хавдрын судсыг нь боох мэс засал үүссэн байдаг.
Хавдрын эс буюу эмгэг эсэд судас үүсгэхийг нь зогсоож чаддаг олон натурал бодисууд байдаг байна. Д-витамин, Е-витамин, С-витамин, Куркумина , Ресвератрол, Кверцетин, Аллицин( сармисанд агуулагддаг), Катехины төрлийн бодисууд (ногоон цайнд агуулагддаг) гэх мэтийн бодисууд хавдрын эсийн ангиогенезийг зогсоож чаддаг болох нь батлагдсан байна. Тиймээс эдгээрийг өдөр тутамдаа хэрэглэж байвал ямар ашигтай нь ойлгомжтой.
Хорт хавдраас хамгаалах бас нэг сайн арга нь коллагеныг бэхжүүлэх арга юм. Хорт хавдрын эсүүд нь хажуудаа байгаа эрүүл эсийн коллагенийг нь гиалуринидаза гэдэг ферментийн тусламжтайгаар хайлуулан тасалж гэмтээдэг. Хавдрын эсээс ялгаруулж байдаг сүүний хүчлийн нөлөөгөөр эргэн тойрны эрүүл эсүүдийг нь хүчиллэг болгодог.
Ингэж коллагенаа тасдуулсан, хүчиллэг болсон эрүүл эс амьдрах чадваргүй болж хавдрын эс болон хувирдаг. Хавдрын үед гардаг хүчтэй өвдөлт нь голдуу коллагенийг таслахад үүсдэг байна. Дотроос юм мэрээд байгаа юм шиг өвдөж байна гэж зарим хүн хэлдэг. Тэгэхээр эрүүл эс тасарч, цоорч байгаа юм чинь аргагүй л юм байна.
Дэлхий дээр хавдрыг судалдаг хэдэн зуун эрдэмтдийн баг байдаг мөртлөө эсийн метастаз буюу хавдар эрүүл эсэд үсэрхийлэхийг судалдаг 100 гаруйхан баг байдаг нь үүнийг маш муу судалдаг гэсэн үг.
Хавдрыг судалдаг эрдэмтэд дандаа хавдрын эсийг үхүүлэх судалгаа хийдэг нь үндсээрээ буруу гэж Академич Болотов хэлсэн байдаг. Хавдрын эсийн эргэн тойрон байдаг эрүүл эсийн коллагенийг нь бэхжүүлээд хавдрын эс цаашид тархаж чадахгүй болгочихвол удахгүй тэр хавдрын эсүүд үхэж эхэлдэг байна. Коллагенийг бэхжүүлэхэд ямарч химийн бодис хэрэггүй, натурал бодисуудаар бэхжүүлж болдог байна.
Хойд Африкийн нутагт амьдардаг нэгэн төрлийн гүрвэлийг(Scincus scincus) хавдраар өвчлүүлэх судалгаа хийгээд өвчлүүлж чадаагүй байна. Тэгээд яагаад өвчлөхгүй байна гээд тэр амьтныг судалсан чинь холбогч эд (коллаген )нь маш хүчтэй хөгжсөн байсан гэнэ. Эсийн хооронд байдаг холбогч эдэд нь гиалурины хүчил ихтэй, маш бат бэх коллагентэй байжээ. Тиймээс суулгасан хавдрын эс нь тэр коллагенийг тасалж эрүүл эсэд нэвтрэн орж чадахгүй байсан байна.
Хавдрын эсээр оролдох шаардлагагүй зөвхөн тархалтыг нь хязгаарлаж хавдрыг эмчилж болно гэж зарим эрдэмтдийн багийнхан үзэж байгаа. Үүнийгээ ч тэд судалгаагаар баталсан байгаа. Хавдрын эм ч гаргасан байгаа.
Тиймээс хавдраас хамгаалах нэг хямд арга нь коллагеныг бэхжүүлэх арга юм. Үүний тулд хамгийн түрүүнд С-витамин хэрэгтэй. С-витамингүй нөхцөлд коллагенийг үүсгэдэг эс болох фибробласт идэвхижиж коллаген, эластин, гиалурины хүчлийг үүсгэж чаддаггүй байна. Судасны хатуурал ч ялгаагүй, судасны хананд коллаген нь тасарч жижиг шарх үүсэж үүн дээр нь холестерин, кальци сууж шархыг нөхсөнийг судасны хатуурал гэдэг. С-витаминаас гадна толгой, шийр, ясны шөл, өндөг, желатин зэрэг коллаген ихтэй зүйлийг өдөр тутамдаа хэрэглэж занших хэрэгтэй. Идсэн хоолноосоо хэрэгтэй бодисоо салгаж авахын тулд хүчтэй хүчиллэг (1,2-3,5рН) ходоодны хүчилтэй байх ёстой. Дайснаа сайн таньж чадвал яаж хамгаалахаа мэдэж болно гэдэг байхаа.
БАДРАХЫН БАЯРСАЙХАН 02-02-2025 Польш улс" гэсэн байна.
Сэтгэгдэл (3)